27 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, το Brexit αναδιανέμει τη παγκόσμια γεωπολιτική

του Τιερί Μεϊσάν

Ενώ ο διεθνής Τύπος αναζητεί τρόπους για να αναβιώσει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, πάντα χωρίς τη Ρωσία και από τούδε και στο εξής χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Τιερί Μεϊσάν θεωρεί ότι τίποτα δεν μπορεί πλέον να αποτρέψει την κατάρρευση του συστήματος. Ωστόσο, επισημαίνει ο ίδιος, αυτό που διακυβεύεται δεν είναι μόνο η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά το σύνολο των θεσμών που επιτρέπουν τη κυριαρχία των ΗΠΑ στον κόσμο και η ακεραιότητα των ίδιων των ΗΠΑ.

Kανείς δεν φαίνεται να κατανοεί τις συνέπειες της βρετανικής απόφασης να αποχωρήσει από την ΕΕ. Οι σχολιαστές που ερμηνεύουν τη πολιτική πολιτικολογία και έχασαν προ πολλού τη γνώση των διεθνών θεμάτων, έχουν επικεντρωθεί στα στοιχεία μιας παράλογης εκστρατείας: από τη μία πλευρά οι αντίπαλοι της μετανάστευσης χωρίς έλεγχο και από την άλλη οι « Μπαμπούλες » που απειλούν το Ηνωμένο Βασίλειο με τα χειρότερα βάσανα.

Εντούτοις, τα διακυβεύματα αυτής της απόφασης δεν έχουν καμία σχέση με αυτά τα θέματα. Το χάσμα μεταξύ της πραγματικότητας και του πολιτικο-μιντιατικού λόγου -απεικονίζει την ασθένεια από την οποία υποφέρουν οι δυτικές ελίτ: την ασχετοσύνη τους.

Ενώ το πέπλο σχίζεται μπροστά στα μάτια μας, οι ελίτ μας δεν καταλαβαίνουν την κατάσταση περισσότερο από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης που δεν μπορούσε να προβλέπει τις συνέπειες της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου το Νοέμβριο του 1989: τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το Δεκέμβριο 1991 και μετά του Συμβουλίου Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας (ΚΟΜΕΚΟΝ) και του Συμφώνου της Βαρσοβίας έξι μήνες αργότερα, ύστερα ακόμα τις προσπάθειες διάλυσης της ίδιας της Ρωσίας η οποία παρά λίγο να χάσει τη Τσετσενία.

Στο εγγύς μέλλον θα γίνουμε μάρτυρες παρόμοιας διάλυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μετά του ΝΑΤΟ, και, αν δεν προσέχουν, της διάλυσης των ίδιων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ποια τα συμφέροντα πίσω από το Brexit;

Αντίθετα με τις συνθηματολογίες του Nigel Farage, δεν είναι το UKIP που προκάλεσε το δημοψήφισμα που μόλις κέρδισε. Η απόφαση αυτή επιβλήθηκε στον David Cameron από μέλη του Συντηρητικού Κόμματος.

Για τους τελευταίους, η πολιτική του Λονδίνου πρέπει να είναι μια ρεαλιστική προσαρμογή στο μεταβαλλόμενο κόσμο. Αυτό το «έθνος παντοπωλών», όπως το χαρακτήριζε ο Ναπολέον, παρατήρησε ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον ούτε η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, ούτε η πρώτη στρατιωτική δύναμη. Δεν έχουν επομένως πλέον λόγο να είναι προνομιακοί εταίροι τους.

Ακριβώς όπως η Μάργκαρετ Θάτσερ δεν δίστασε να καταστρέψει την βιομηχανία του Ηνωμένου Βασιλείου για να μετατρέψει τη χώρα της σε ένα παγκόσμιο οικονομικό κέντρο· έτσι αυτοί οι συντηρητικοί δεν δίστασαν να ανοίξουν το δρόμο για την ανεξαρτησία της Σκωτίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, και ως εκ τούτου, στην απώλεια του πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα, για να κάνουν το Σίτι το πρώτο χρηματοπιστωτικό κέντρο offshore του γιουάν.

Η εκστρατεία για το Brexit υποστηρίχτηκε ευρέως από τη Gentry και τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, που κινητοποίησαν τον λαϊκό τύπο για να καλέσουν για την επιστροφή στην ανεξαρτησία.

Αντίθετα με όσα εξηγεί ο ευρωπαϊκός Τύπος, η αποχώρηση των Βρετανών από την ΕΕ δεν θα γίνει με αργό ρυθμό, διότι η ΕΕ θα καταρρεύσει γρηγορότερα από τον χρόνο που απαιτείται για τις γραφειοκρατικές διαπραγματεύσεις για την έξοδο τους. Τα κράτη της ΚΟΜΕΚΟΝ δεν είχαν να διαπραγματευτούν την έξοδο τους, επειδή η ΚΟΜΕΚΟΝ σταμάτησε να λειτουργεί μόλις άρχισε η φυγόκεντρη κίνηση.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ που παραμένουν προσκολλημένα στα κλαριά και επιμένουν να συνεχίσουν να σώσουν ό, τι έχει απομείνει από την Ένωση θα αποτύχουν να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, κινδυνεύοντας να αντιμετωπίσουν τις επώδυνες συσπάσεις που γνώρισε τα πρώτα χρόνια η νέα Ρωσία: την ιλιγγιώδη πτώση του επίπεδου ζωής και του προσδόκιμου ζωής.

Για την εκατοντάδα χιλιάδα δημοσίων υπαλλήλων, εκλεγμένων αξιωματούχων και συνεργατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αναπόφευκτα θα χάσουν τη δουλειά τους και για τις εθνικές ελίτ που εξαρτώνται επίσης από το σύστημα αυτό, είναι επιτακτική η ανάγκη μεταρρύθμισης των θεσμών για να σωθούν. Όλοι πιστεύουν λανθασμένα ότι το Brexit ανοίγει ένα ρήγμα στο οποίο οι ευρωσκεπτικιστές θα εισχωρήσουν. Εντούτοις, το Brexit δεν είναι παρά μια απάντηση στην κατηφόρα των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ούτε το Πεντάγωνο, το οποίο προετοιμάζει τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία, δεν κατάλαβε ότι δεν είναι πλέον σε θέση να επιβάλει στους συμμάχους του την αύξηση των αμυντικών προϋπολογισμών τους και να υποστηρίξουν τις στρατιωτικές περιπέτειες του. Η κυριαρχία της Ουάσιγκτον στον υπόλοιπο κόσμο τελείωσε.

Αλλάζουμε εποχή.

Τι πρόκειται να αλλάξει;

Η πτώση του σοβιετικού μπλοκ ήταν καταρχάς ο θάνατος μιας κοσμοθεωρίας. Οι Σοβιετικοί και οι σύμμαχοί τους ήθελαν να χτίσουν μια συνεκτική κοινωνία όπου θα έβαζαν όσο δυνατόν πιο πολύ πράγματα από κοινού. Είχαν μια γιγαντιαία γραφειοκρατία και νεκρωτικούς ηγέτες.

Το Τείχος του Βερολίνου δεν καταρρίφθηκε από αντι-κομμουνιστές, αλλά από ένα συνασπισμό Κομμουνιστικών Νεολαίων και Λουθηρανών εκκλησιών. Ήθελαν να ανοικοδομήσουν το κομμουνιστικό ιδανικό απαλλαγμένο από το σοβιετικό έλεγχο, την πολιτική αστυνομία και τη γραφειοκρατία. Προδόθηκαν από τις ελίτ τους, οι οποίες έχοντας υπηρετήσει τα συμφέροντα των Σοβιετικών, έσπευσαν με το ίδιο πάθος να εξυπηρετήσουν εκείνα των Αμερικανών. Οι περισσότερο δεσμευμένοι ψηφοφόροι του Brexit επιζητούν καταρχάς να ανακτήσουν την εθνική τους κυριαρχία και να βάλουν να πληρώσουν οι δυτικοευρωπαϊκοί ηγέτες την αλαζονεία την οποία έδειξαν με την επιβολή της Συνθήκης της Λισσαβόνας, μετά την λαϊκή απόρριψη του Ευρωπαϊκού Συντάγματος (2004- 07). 

Ενδέχεται και αυτοί να απογοητευτούν με ό, τι θα ακολουθήσει.

Το Brexit σηματοδοτεί το τέλος της ιδεολογικής κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών, εκείνης της δημοκρατίας με έκπτωση, των « τεσσάρων ελευθερίων ». Στο λόγο του για τη κατάσταση της Ένωσης το 1941, ο Πρόεδρος Ρούσβελτ είχε ορίσει ως (1) την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, (2) την ελευθερία του καθενός να λατρεύει τον Θεό, όπως ο ίδιος επιθυμεί, (3) την ελευθερία της ένδειας, (4) την ελευθερία του φόβου [για ξένη επίθεση].

Αν η Άγγλοι πρόκειται να γυρίσουν πίσω στις παραδόσεις τους, οι ηπειρωτικοί Ευρωπαίοι θα ξαναβρεθούν με τα ερωτήματα των γαλλικών και ρωσικών επαναστάσεων σχετικά με τη νομιμότητα της εξουσίας, και θα ανατρέψουν τους θεσμούς τους σε κίνδυνο αναβίωσης της γαλλο-γερμανικής σύγκρουσης.

Το Brexit σηματοδοτεί επίσης το τέλος της αμερικανικής στρατιωτικο-οικονομικής κυριαρχίας· δεδομένου ότι το ΝΑΤΟ και η ΕΕ είναι οι δύο όψεις ενός μόνου και μοναδικού νομίσματος, ακόμη και αν η οικοδόμηση της κοινής εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας διήρκησε περισσότερο χρόνο για να εφαρμοστεί παρά αυτή για το ελεύθερο εμπόριο.

Πρόσφατα, έγραφα ένα σημείωμα σχετικά με αυτή τη πολιτική έναντι της Συρίας. Εξέτασα όλα τα εσωτερικά έγγραφα της ΕΕ, είτε δημόσια είτε αδημοσίευτα, για να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι γράφτηκαν χωρίς καμία γνώση της πραγματικότητας στο έδαφος, αλλά από σημειώματα του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών, το ίδιο αναπαράγοντας τις οδηγίες του αμερικανικού υπουργείου εξωτερικών. Πριν από μερικά χρόνια εκτέλεσα την ίδια διαδικασία για ένα άλλο κράτος και είχα βγάλει παρόμοιο συμπέρασμα (εκτός από το ότι στην εν λόγω άλλη περίπτωση, ο ενδιάμεσος δεν ήταν η γερμανική κυβέρνηση, αλλά η γαλλική).

Πρώτες συνέπειες εντός της ΕΕ

Επί του παρόντος, τα γαλλικά συνδικάτα απορρίπτουν το εργασιακό νομοσχέδιο που συντάχθηκε από τη κυβέρνηση Valls, με βάση μια έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ίδια εμπνευσμένη από τις οδηγίες του αμερικανικού Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Εάν η κινητοποίηση της CGT (Κεντρικό Όργανο των Εργαζομένων) επέτρεψε στους Γάλλους να ανακαλύψουν τον ρόλο της ΕΕ σε αυτό το ζήτημα, δεν έχουν ακόμα κατανοήσει την άρθρωση ΕΕ-ΗΠΑ.

Κατάλαβαν ότι αντιστρέφοντας τα πρότυπα και τοποθετώντας τις εταιρικές συμφωνίες πάνω από τις κλαδικές συμφωνίες, η κυβέρνηση έβαζε στην πραγματικότητα σε αμφισβήτηση την υπεροχή του Νόμου έναντι των συμβάσεων, αλλά αγνοούν τη στρατηγική του Joseph Korbel και των δύο παιδιών του, της φυσικής κόρης του, της Δημοκρατικής Madeleine Albright και της υιοθετημένης κόρης του, της Ρεπουμπλικανικής Κοντολίζα Ράις.

Ο καθηγητής Κόρμπελ υποστήριζε ότι για να κυριαρχήσεις στον κόσμο, αρκούσε η Ουάσιγκτον να επιβάλλει μια επανασύνταξη των διεθνών σχέσεων με αγγλοσαξονικούς νομικούς όρους. Πράγματι, τοποθετώντας τις συμβάσεις πάνω από το Νόμο, το αγγλοσαξονικό δίκαιο ευνοεί μακροπρόθεσμα τους πλούσιους και ισχυρούς έναντι των φτωχών και άθλιων.

Είναι πιθανό ότι οι Γάλλοι, οι Ολλανδοί, οι Δανοί και άλλοι θα προσπαθήσουν να αποκολληθούν από την ΕΕ. Θα πρέπει για αυτό το σκοπό να αντιμετωπίσουν την άρχουσα τάξη τους. Αν και η διάρκεια αυτής της μάχης είναι απρόβλεπτη, η κατάληξη της δεν χωρά πλέον καμία αμφιβολία. Εν πάση περιπτώσει, στη περίοδο αναταραχής που προαναγγέλλεται, οι Γάλλοι εργάτες θα είναι δύσκολα χειραγωγήσιμοι, σε αντίθεση με τους Άγγλους ομολόγους τους, που σήμερα είναι αποδιοργανωμένοι.

Πρώτες συνέπειες για το Ηνωμένο Βασίλειο

Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον επικαλέστηκε τις καλοκαιρινές διακοπές για να παραιτηθεί έως τον Οκτώβριο. Ο καταρχήν διάδοχός του, Μπόρις Τζόνσον, μπορεί επομένως, να προετοιμάσει την αλλαγή για να την εφαρμόσει αμέσως μετά την εγκατάσταση του στη Downing Street. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα περιμένει την οριστική έξοδο του από την ΕΕ για να εφαρμόσει τη δική του πολιτική. Ξεκινώντας με το διαχωρισμό του από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και της Συρίας.

Σε αντίθεση με ό τι γράφει ο ευρωπαϊκός Τύπος, το City του Λονδίνου δεν επηρεάζεται άμεσα από το Brexit. Λαμβάνοντας υπόψη το ειδικό καθεστώς του ως ανεξάρτητο κράτος υπό την εξουσία του Στέμματος, δεν ήταν ποτέ μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βέβαια, δεν θα μπορεί πλέον να στεγάσει τις έδρες ορισμένων εταιρειών που θα μεταναστέψουν στο εσωτερικό της Ένωσης, αλλά αντίθετα, θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει την κυριαρχία του Λονδίνου για την ανάπτυξη της αγοράς του γιουάν. Ήδη τον Απρίλιο, απέκτησε τα απαραίτητα προνομιακά δικαιώματα με την υπογραφή συμφωνίας με την Κεντρική Τράπεζα της Κίνας. Περεταίρω, αναμένεται ότι θα αναπτύξει τις δραστηριότητές του ως παράδεισος-καταφύγιο φοροδιαφυγής για τους Ευρωπαίους.

Αν και το Brexit θα αποδιοργανώσει προσωρινά τη βρετανική οικονομία εν αναμονή των νέων κανόνων, είναι πιθανό ότι το Ηνωμένο Βασίλειο -ή τουλάχιστον η Αγγλία- θα αναδιοργανωθεί γρήγορα προς μεγάλο όφελος του. Το ερώτημα είναι αν οι σχεδιαστές αυτού του σεισμού θα έχουν τη σοφία να το μοιράσουν με τον λαό τους: το Brexit είναι η επιστροφή στην εθνική κυριαρχία, δεν εγγυάται τη λαϊκή κυριαρχία.

Το διεθνές τοπίο μπορεί να εξελιχθεί σε πολύ διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με τις αντιδράσεις που θα ακολουθήσουν. Ακόμη και αν αυτό μπορεί να πάει στραβά για ορισμένους λαούς, πάντα καλύτερο είναι να κολλήσει κανείς στη πραγματικότητα, όπως το κάνουν οι Βρετανοί, παρά να επιμένει σε ένα όνειρο μέχρι να φρακάρει.

Τιερί Μεϊσάν

Μετάφραση 

Κριστιάν Άκκυριά